Nitownica - czym jest i jak działa?

Czym jest nitownica? Na czym polega zaciskanie nitu? Jakie nity dobrać do swojej pracy? Przedstawiamy przewodnik po nitowaniu!
Czym jest nitownica? Na czym polega zaciskanie nitu? Jakie nity dobrać do swojej pracy? Przedstawiamy przewodnik po nitowaniu!
Jak działa nitownica? – ręczna praca wysokiej jakości
Jednym z zasadniczych problemów mechaniczno-inżynieryjnych, niezależnie od tego w jakim materiale wykonywana jest praca, jest kwestia trwałego połączenia elementów. W przypadku drewna najczęściej stosuje się wkręty lub odwołuje się do niedoścignionego gwoździa, skórę łączy się szwem, a tworzywa sztuczne – klejami. Metalowe elementy jednak najczęściej potrzebują czegoś więcej, aby mogły bezpiecznie przenosić obciążenia – krytycznym elementem łańcucha jest przecież najsłabsze ogniwo.
Nitownica (pneumatyczna, elektryczna lub ręczna) jest odpowiedzią na te potrzeby – proces nitowania (niezależnie, czy mowa o nitownicy ręcznej, czy o nitownicy pneumatycznej) jest bardzo prosty, a jednocześnie skuteczny.
Podobnie jak wbijanie gwoździ, nitowanie znane jest od czasów starożytnych. Już Egipcjanie w trzecim, a nawet czwartym tysiącleciu przed naszą erą stosowali nity – znalezione zostały groty z otworami na nity; podobnie mocowano rękojeści do noży i mieczy w epoce brązu. Oczywiście to jak działa nitownica dzisiaj nie przypomina już ich pracy. Kiedy nastąpiły zmiany? Jeszcze w XX w. proces nitowania był żmudny i długotrwały i wymagał całego zespołu: człowiek zwany kucharzem podgrzewał w piecu nity ze stali do wysokich temperatur, w których zaczynały emitować wiśniowe światło. Chwytał je wtedy szczypcami i wyrzucał – ekipa łapaczy czekała z wiaderkami lub płachtami skórzanymi, w które je łapali i natychmiastowo umieszczali w otworze, gdzie były ręcznie zaklepywane. Dzisiaj nawet nitowanie ręczne jest procesem, który można z powodzeniem wykonać w pojedynkę, nie posiadając nawet pieca.
Do czego służy nitownica? – sprawne połączenia nitowe dwóch elementów
Podobnie jak w przypadku drewna raz najlepsze są wkręty, innym razem śruby, innym gwoździe, a jeszcze innym kołki, czy też po prostu sam klej, tak i nitownice należą do tych narzędzi, które w pewnych zastosowaniach sprawdzą się najlepiej, podczas gdy w innych nie będą zbyt użyteczne. Kiedy?
Wybrane elementy, najczęściej metalowe (jednak to nie reguła), muszą mieć odpowiedni kształt i rozmiar. Po pierwsze, muszą być na tyle duże, aby dało się w nich wywiercić otwory pozwalające na przeprowadzenie przez nie nitu (zależnie od rodzaju, od ~2.5 do ~6.5 mm średnicy), oczywiście w rozsądnej odległości od krawędzi, by zapobiec zerwaniu materiału. Po drugie, ich grubość musi być dostosowana do rozmiarów nitu (nity standardowe mają najczęściej nieco ponad 10 mm długości). Po trzecie, muszą być odpowiednio względem siebie ustawione i wyrównane – w przeciwnym przypadku może dojść do uszkodzenia materiału lub nawet zerwania nitów.
Gdzie przyda się nitownica? – niemal uniwersalne zastosowanie
Już wspomnieliśmy o tym, że nitowanie ma swoje korzenie w starożytności, zwłaszcza w sztuce wojennej. Gdzie natomiast obecnie wykorzystuje się nitownice? M. in. w
-
budownictwie: aby zespolić na stałe ze sobą blachy, wsporniki stalowe, dźwigary czy kształtowniki – zwłaszcza jeśli wskazany jest pośpiech lub w trudno dostępnych miejscach;
-
motoryzacji: elementy podwozia łączone mogą być w ten sposób, panele drzwi lub maski;
-
lotnictwie: nity nie tylko są wytrzymałe, ale też stosunkowo lekkie;
-
wojskowości: duże maszyny, również o zastosowaniach militarnych, wykorzystują je ze względu na trwałość;
-
przemyśle meblowym: również i konstrukcje nośne mebli wykonywane bywają w ten sposób, nie wspominając o łączeniu ram meblowych.
Jak dokonać trwałego połączenia za pomocą nitów – nitownica w akcji
Dawniej gorący nit po umieszczeniu w otworze był rozklepywany (np. młotkiem), w związku z czym nitowanie było bardzo czasochłonne. Obecnie sam proces nitowania trwa zaledwie kilka sekund. Ale jak to działa?
W typowym przypadku nit umieszczany jest we wspólnym otworze, przechodzącym przez obydwa łączone materiały. Tu ujawnia się jego bardzo ważna cecha: wystarczy dostęp zaledwie z jednej strony. Jak głęboko wepchnąć nit? Tak głęboko jak się da – aż do zablokowania otworu jego główką. W jego konstrukcji znajduje się trzon, który przyłożona nitownica ma za zadanie przeciągnąć – ten ruch powoduje pęcznienie trzpienia po drugiej stronie, ciągniętego przez niewielką główkę trzonu. Poddając się sile odkształcającej, po drugiej stronie generowana jest nowa główka; nadmiar trzonu natomiast jest odcinany.
Cały proces może odbywać się na zimno w przypadku niewielkich nitów; przy większych rozmiarach konieczne jest podgrzewanie ich.
Technologia nitowania – co musisz wiedzieć, by używać nitownicy
Posiadłszy wiedzę z zakresu teorii jesteś niemal gotowy, by rozpocząć samodzielną praktykę nitowniczą. Co jeszcze przyda Ci się na tę okazję? Odrobina wskazówek praktycznych nie zaszkodzi.
Nitownice ręczne i nitownice pneumatyczne – lepsze niż nitownica akumulatorowa?
W sklepach spotkasz zapewne wszystkie trzy rodzaje nitownic: ręczne, pneumatyczne i elektryczne (w tym akumulatorowe). Czym się kierować podczas wyboru? Modele ręczne (nitownica dźwigniowa, ale też harmonijkowa) pozwalają na bezproblemowy montaż nitów: są tanie (nie zawierają elektroniki) i możesz ich używać w każdych warunkach. Wydają się idealne do zastosowań domowych; jeśli jednak planujesz łączenie większej ilości elementów, może to nie być najlepszy wybór: ich użycie wymaga bowiem dużej siły.
Modele pneumatyczne działają tylko na sprężone powietrze – oznacza to, że konieczne jest posiadanie (i przenoszenie) kompresora lub ewentualnie butli ze sprężonym gazem. Ponadto są drogie. Niewątpliwą zaletą natomiast jest wyjście poza zakres miękkich materiałów – daje możliwość pracy z twardszymi lub większymi nitami. Najpraktyczniejsze do częstszych zastosowań wydają się nitownice akumulatorowe, które przejmą na siebie trud zaciskania, a do tego zabierzesz je wszędzie bez dodatkowego sprzętu.
Nie tylko nity zrywalne – różne rodzaje nitów
Opisaliśmy wcześniej jeden rodzaj nitów. Okazuje się jednak, że jest ich o wiele więcej. Należy wyróżnić np. nity rozprężne (rozszerzają się po zaciśnięciu), nity szczelne (oferują wodoszczelne połączenia), nity rozwidlone (do grubszych materiałów), nity wpuszczane (umożliwiają uzyskanie gładkiej powierzchni po zaciśnięciu), nity zamknięte (cechujące się szczelnością) i nity otwarte (takie, które da się wyjąć). Nie wszystkie z tych kategorii należą do nitów zrywalnych; dobierz taki rodzaj, który najlepiej odpowie Twoim potrzebom!
Czy można nitować tworzywa sztuczne? – jakie materiały nadają się do nitowania?
Co można nitować? Trwałe łączenie zazwyczaj w ten sposób kojarzy się nam z łączeniem dwóch części wykonanych z metalu – i rzeczywiście, stal (w tym nierdzewna), aluminium, czy miedź to materiały często łączone w ten właśnie sposób. Samo nitowanie nie jest jednak ograniczone do nich – możesz nitować również i drewno, plastik, a nawet – skórę i tkaniny!
Nitowanie – właściwości spoiw wykonanych przy pomocy nitonakrętek
Przede wszystkim nierozłączność cechuje połączenia nitowe (poza wyjątkiem wykorzystania specjalnych nitów) – raz wykonane spojenie nie otwiera się zbyt prosto. Nity są trwałe i mogą być odporne na warunki atmosferyczne (te ze stali nierdzewnej lub aluminium). Przy prostocie montażu dają wysoką nośność, a ponadto wyglądają estetycznie. Połączenia nitowe z pewnością są dobrą alternatywą dla popularnego spawu.
Komentarze
Zostaw swój komentarz